Οι επιστολές της μουσικού Ευσταθίας και της παραγωγού Ανδρομάχης Παπαγιαννάκη για την ''Εφημερίδα των Κυριών'', δύο διαφορετικές παραστάσεις με ίδιο τίτλο!

Λυπάμαι που βρίσκομαι στη θέση του να προσπαθώ να εξηγώ τα αυτονόητα και να απασχολώ τον κόσμο με τέτοια θέματα όταν ο καθένας έχει τα δικά του προβλήματα. Δεν τίθεται θέμα κλοπής. Οι δύο παραστάσεις έχουν ένα τελείως διαφορετικό περιεχόμενο, ύφος και προσέγγιση. Η δική μας παράσταση ''Εφημερίς των Κυριών'' που παίζεται αυτή την περίοδο στην Οικία Κατακουζηνού και θα συνεχίσει να παίζεται και σε άλλους χώρους, ασχολείται αποκλειστικά με αυτό το ιστορικό έντυπο του 19ου αι. σαν το πιο σημαντικό μέρος του αγώνα για τη γυναικεία χειραφέτηση στην Ελλάδα. Μέσα από τα κείμενα της ''Εφημερίδος των Κυριών'' που ακούγονται στην παράσταση, κάνουμε μια βουτιά στο χρόνο και αφηγούμαστε αυτή την υπέροχη ιστορία. Μετά από συστηματική εργασία, βασιζόμαστε σε απόλυτα ιστορικά και αρχειακά στοιχεία χωρίς να υπάρχει καθόλου μυθοπλασία. Η μουσική επίσης παίζει δευτερεύοντα ρόλο. Το θέμα που προέκυψε και μας στενοχώρησε ιδιαιτέρως - όπως θα στενοχωρούσε και οποιονδήποτε άλλον στη θέση μας - είναι ότι ενώ η παράσταση μας τρέχει από τον Νοέμβριο, ανεβαίνει μία άλλη παράσταση που φέρει τον ίδιο τίτλο με τη δική μας. Παρ' όλα αυτά χαίρομαι που, έστω μ' αυτόν τον τρόπο, θα μάθουν όλο και περισσότεροι αυτόν τον ξεχασμένο εδώ και 100 χρόνια θησαυρό του νεοελληνικού μας πολιτισμού. Η Καλλιρρόη Περρέν θα χαμογελάει ικανοποιημένη εκεί που βρίσκεται. Πάλι κατάφερε να ταράξει τα νερά με την εφημερίδα της.

Ευσταθία, Αθήνα, Φεβρουάριος 2018

Ευχαριστώ πολύ που μου δίνετε την ευκαιρία να τοποθετηθώ στο θέμα της αφίσας του θεατρικού έργου ''Εφημερίς των Κυριών, τ' Όνειρο'', που έχει δημιουργήσει εκνευρισμούς και η καχυποψία εκτροχιάζει την αλήθεια. Είμαι σίγουρη ότι όλοι έχουν κατανοήσει πως δεν τίθεται θέμα κλοπής κειμένου, μιας και το έργο μας έχει κατοχυρωθεί με πνευματικά δικαιώματα από αρχές Σεπτεμβρίου του 2017. Άρα η δυσαρέσκεια προέρχεται από την επιλογή από μέρους μας της συγκεκριμένης αφίσας. Όταν όμως ασχολείται κάποιος με ένα τόσο εξειδικευμένο θέμα, όπως η δράση της Καλλιρρόης Περρέν, είναι σχεδόν αυτονόητο ότι ο τίτλος της εφημερίδας της θα χρησιμοποιηθεί ως θέμα. Είναι σαν να ζητάς να ζωγραφίσουν για την εκπαίδευση στην Ελλάδα τον καιρό της τουρκοκρατίας - νομίζω, όλοι θα ζωγραφίσουν το κρυφό σχολειό και δεν θα κατηγορηθεί κανείς για κλοπή! Επίσης η δικιά μας αφίσα σαφώς διαφοροποιείται ως θέμα. Δεν παρουσιάζουμε τη νέα γυναίκα, όπως συμβαίνει στην αφίσα της κυρίας Ευσταθίας, αλλά παρουσιάζουμε τη διάσταση ενός ονείρου με τη ''συμμετοχή'' της Σαπφούς. Μ' αυτή τη λογική δεν είναι δυνατόν να υπάρχει σύγχυση, ούτε είναι δυνατόν να αλλάξουμε την αφίσα μας μιας και είναι προϊόν δικής μας έμπνευσης. Σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία,

Ανδρομάχη Παπαγιαννάκη, Αθήνα, Φεβρουάριος 2018 

-η-σ-υ-ν-τ-ρ-ο-φ-ι-ά-

Δεν έχω ξαναδεί Έλληνα ηθοποιό με τέτοια εσωτερικώς εξωστρεφή ερμηνεία, με τέτοια σκέψη σε εγρήγορση ενόσω παίζει και με τόσο έλεγχο στα εκφραστικά του μέσα - για τον Κιμούλη λέω. Στον Κεραμικό, πάλι, όχι μακριά από το Εθνικό Θέατρο, μικροαστικές κότες με βρακιά στα κεφάλια (Απόκριες γαρ) οδηγούν αμάξια και κοντεύουν να πατήσουν τους περαστικούς σαν να μην άκουσαν ποτέ τον Καρυωτάκη όταν έλεγε ψιθυριστά ''Θεέ μου, το φρικτό γέλιο των ανθρώπων''. Ή τον δανδή των ελληνικών γραμμάτων, George Le Nonce, όταν κραύγαζε από το μπαλκόνι του στα Εξάρχεια μια βροχερή νύχτα: 

ΜΕ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΟΠΟΥ ΚΑΙ ΑΝ ΠΑΩ

ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΕΓΝΑ ΣΑΝ ΝΕΚΡΟΙ

ΣΕ ΒΡΑΔΕΙΑ, ΒΡΑΔΥΤΑΤΗ ΣΗΨΗ

ΜΕ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΠΑΝΤΟΥ

ΒΡΩΜΕΡΟΙ ΣΑΝ ΑΣΤΕΓΟΙ ΕΠΑΙΤΕΣ

ΑΝ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΠΑΙΤΟΥΝ, ΔΕΝ ΖΗΤΟΥΝ ΤΙΠΟΤΕ, ΔΕΝ ΜΙΛΟΥΝ, ΔΕΝ ΑΝΑΣΑΙΝΟΥΝ

ΜΟΝΟ ΣΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙΕΙ

Η ΙΚΕΣΙΑ

ΩΣΠΟΥ ΚΑΜΩΝΟΝΤΑΙ ΠΩΣ ΦΕΥΓΟΥΝ

ΚΑΙ ΑΝΑΡΜΟΣΤΑ ΓΕΛΑΩ

ΚΑΘΩΣ ΠΕΡΙΜΕΝΩ ΣΤΟΝ ΝΕΚΡΟΘΑΛΑΜΟ 

Στο ''Cabaret'' του Χατζάκη, του Ζαχαράτου & της Τάμτα χωρίς ερωτισμό και με βαθιά χασμουρητά

Δεν ξέρω πως αλλιώς θα μπορούσε ο έμπειρος Σωτήρης Χατζάκης να σκηνοθετήσει το ''Cabaret'', ένα θρυλικό υπερθέαμα εν είδει μιούζικαλ, πάντως η αίσθηση που αποκομίζει κανείς μετά το τέλος της παράστασης είναι πως βγήκε απ' άλλο...ανέκδοτο, που λένε. Περίμενα να δω κάτι καλύτερο, το ομολογώ, μια και ο μόνος λόγος που θα με έκανε να κάτσω για ένα δίωρο και να υποστώ την όλη γκλαμουριά θα ήταν η σκηνοθεσία του. Φαίνεται, όμως, πως κάτι δεν έγινε καλά - εξ αρχής ή στην πορεία, δε γνωρίζω - κι έτσι φτάσαμε στο σημείο να δούμε ένα φλύαρο ''Cabaret'' χωρίς ίχνος ερωτισμού και, δυστυχώς, χωρίς καμία εμβάθυνση στους χαρακτήρες του. Διότι, για να ανατρέξω λίγο στην ιστορία του εν λόγω μιούζικαλ, στο επίκεντρο ναι μεν βρίσκεται το μάλλον αποτυχημένο ειδύλλιο του Αμερικανού συγγραφέα με την Αγγλίδα καμπαρετζού, όπως κι αυτό της φροϋλάιν Σνάιντερ με τον Εβραίο Χερ Σουλτζ, στο background όμως βράζει το πολιτικό σκηνικό της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης καθώς οι Ναζί καταλαμβάνουν την εξουσία. Στην παράσταση του Χατζάκη όλα είναι επιδερμικά και διεκπεραιωτικά. Σαν ένα σόου του Τάκη Ζαχαράτου, του πραγματικού πρωταγωνιστή της παράστασης, πασπαλισμένο με φαντεζί σκηνικά, κοστούμια και προβλέψιμες χορογραφίες, αλλά χωρίς καθόλου αναπτυγμένη την έννοια του ρυθμού και με αδικαιολόγητα χάσματα - τόσα πολλά ώστε ειδικά στο πρώτο μέρος τα χασμουρητά είναι αναπόφευκτα. Διόλου τυχαίο που σχεδόν καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης το κοινό ήταν...intercooler, με μόνη εξαίρεση το χειροκρότημα στο φινάλε, όπου και πάλι ούτε η αίθουσα σείστηκε, ούτε ανθρώπους είδα να χειροκροτούν όρθιοι από τον ενθουσιασμό τους, όπως δηλαδή είθισται σε άλλες αντίστοιχες παραστάσεις. Έτσι, από τη μία η Τάμτα που επιλέχθηκε για το ρόλο της Σάλι Μπόουλς, είναι απλά συμπαθής, καλλίφωνη και ανεκτή ως ηθοποιός, σίγουρα όμως ''λίγη'' για να μπορέσει να υποστηρίξει έναν τέτοιο ρόλο. Το ίδιο θα έλεγα και για τον συμπρωταγωνιστή της, τον Ευθύμη Ζησάκη στο ρόλο του συγγραφέα Κλιφ Μπράντσο, που κινείται στα όρια του άχρωμου, άγευστου και άοσμου. Αντιθέτως, το ζεύγος των Κατερίνας Διδασκάλου - Τάσου Νούσια ως φροϋλάιν Σνάιντερ και Χερ Σουλτζ αντιστοίχως, είναι αυτό που σώζει από υποκριτικής άποψης το όλο φιλόδοξο εγχείρημα. Πάμε τώρα και στον Ζαχαράτο στο ρόλο του, α λα Τζόκερ, Κομπέρ του καμπαρέ! Δεν ξέρω αν είμαι σωστός μ' αυτό που θα πω κι αν δεν είμαι, ζητώ συγγνώμη εκ των προτέρων, αλλά έχω την εντύπωση πως του δόθηκαν τραγούδια που κανονικά στο έργο αποδίδει η πρωταγωνίστρια Σάλι Μπόουλς. Αν, επαναλαμβάνω, δεν έχω λάθος τούτη τη στιγμή, αυτό φανερώνει πως η παράσταση στήθηκε πάνω στην πληθωρική εμπορικότατη περσόνα του. Να το πω αλλιώς και πιο χοντρά, αν δεν ήμασταν στο Παλλάς κι αν δεν υπήρχε ούτε θίασος, ούτε τίποτα, από μόνος του ο Ζαχαράτος θα μπορούσε να μας παίξει το έργο ολόκληρο σαν καθοδηγητής και υποκινητής της δράσης - άσε που θα κόστιζε και φθηνότερα και θα ήταν μεγαλύτερη πρόκληση από καλλιτεχνικής άποψης! Με το που ξεκινάει το δεύτερο μέρος, λόγου χάριν, ο θεατής σχεδόν ξεχνά την ύπαρξη της Τάμτα, καθώς καθυστερεί λίγο να επανεμφανιστεί στη σκηνή και να συνεχιστεί η ιστορία της. Ότι ακριβώς συμβαίνει και με τους υπόλοιπους χαρακτήρες: Οι ιστορίες των ανθρώπων σαν να μπαίνουν στη γωνία, αποτυγχάνοντας να συναντήσουν η μία την άλλη με τρόπο δραματουργικά λειτουργικό. Από ένα σημείο και μετά, η παράσταση μοιάζει με σκορποχώρι επί σκηνής και μόνο ο Ζαχαράτος με το σαρδόνιο χιούμορ του ρόλου του - και ευτυχώς δίχως καλιαρντοσύνες - κρατάει εντός ενός επιθυμητού αντισυμβατικού πλαισίου. Φτάνει όμως αυτό για ακόμη μία ελληνική μεταφορά ενός έργου που άλλαξε τον ρουν του θεατρικού και του κινηματογραφικού μιούζικαλ; Ίσως γι' αυτό και στο τέλος ο ευφυής Ζαχαράτος αφιέρωσε την παράσταση στην πρώτη διδάξασα στη χώρα μας, την Αλίκη Βουγιουκλάκη, κερδίζοντας το συναίσθημα και τελικά το χειροκρότημα του κοινού της αίθουσας. Μαζί, λοιπόν, με τον Κομπέρ Ζαχαράτο, η μόνη που βγαίνει αλώβητη απ' όλο αυτό το θέαμα είναι επίσης η τραγουδοποιός Αφροδίτη Μάνου που υπέγραψε τους ελληνικούς στίχους των τραγουδιών. Ήταν το κατάλληλο πρόσωπο στην κατάλληλη θέση, αν υποτεθεί πως η συγκεκριμένη καλλιτέχνιδα έχει δοκιμαστεί με μεγάλη καλλιτεχνική επιτυχία στα εμπορικά θεάματα - ας θυμηθούμε τη μουσική και τα τραγούδια της για το κινηματογραφικό ''Κλάμα βγήκε απ' τον Παράδεισο'', όπως και τους στίχους της στα τραγούδια του Νίκου Κυπουργού για το επίσης κινηματογραφικό ''Οξυγόνο'', αμφότερα των Ρέππα - Παπαθανασίου. Για τη Μάνου ήταν ένα δύσκολο, δυσκολότατο εγχείρημα, που εντούτοις κατάφερε να κερδίσει σε κομμάτια σαν το θρυλικό ''Money'' που έγινε ''Χρήμα'' και που σε συνδυασμό με τα βίντεο στη γιγαντοοθόνη απέδωσε τον ναζισμό ως ουσιαστική απόρροια του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Και ξαναρωτάω, κλείνοντας: Τι άλλο θα μπορούσε να κάνει ο Χατζάκης ώστε να αποφύγει να κρίνεται σήμερα ως ο δημιουργός μιας παράστασης χωρίς καμία εκκεντρικότητα και σαγήνη - τα αντίθετα, εν ολίγοις, απ' αυτά που μας λέει το δελτίο Τύπου; Δεν έχω εύκαιρη απάντηση, γράφω απλά για ότι παρακολούθησα με καθαρή ματιά...

Την επίσημη πρεμιέρα του ''Cabaret'' παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, η Μάρω Κοντού, η Κάτια Δανδουλάκη, η Άλκηστη Πρωτοψάλτη, η Ναταλία Γερμανού, ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος, ο Σπύρος Μπιμπίλας, η Κατερίνα Λάσπα, η Νίκη Σερέτη, αλλά και ο πρόεδρος του ΛΑ.Ο.Σ. Γιώργος Καρατζαφέρης.