Υπαρξιακή τρέλα, ερωτικός παροξυσμός και εκδικητική μανία στον - κατά Κοραή Δαμάτη - εξαιρετικό ''Εδουάρδο Β΄'' του Μάρλοου

Μπαίνοντας στο θέατρο ''Αθηναϊκή Σκηνή'' παραδίπλα από το μετρό Ακρόπολης, το πρώτο πράγμα που βλέπεις είναι το σκηνικό της παράστασης ''Εδουάρδος ο Β΄'' που έστησε ο σκηνοθέτης Κοραής Δαμάτης. ''Σαν να είμαστε σε αίθουσα παρτούζας στο Βερολίνο'' σχολίασε η Πάολα Ρεβενιώτη που πήγαμε μαζί χθες βράδυ να δούμε την παράσταση. Και είχε δίκιο: Τοίχοι σκεπασμένοι από γυαλιστερά μαύρα υφάσματα βινυλίου και ζωγραφικές ρωμαϊκών χρόνων. Δίκιο όμως, ως φαίνεται, είχε και ο σκηνοθέτης - σκηνογράφος, εφόσον ένα τέτοιο σκηνικό απέδωσε στην εντέλεια τον εκμαυλισμό, τη φιληδονία και το πάθος όλων, μα όλων των χαρακτήρων, για εξουσία! Ο Άγγλος τραγωδός Chrisropher Marlowe, γεννημένος την ίδια χρονιά με τον William Skakespeare (1546), έγραψε το ''Εδουάρδος ο Β΄'' στα τέλη του 16ου αι., καταθέτοντας ένα αρκετά προκλητικό έργο, παραδόξως όχι για τα ήθη της εποχής του, αλλά για τα σημερινά. Εννοώ πως αν σκεφτούμε τι τράβηξε ο Oscar Wilde στη βικτωριανή περίοδο, τρεις αιώνες αργότερα, λόγω της σεξουαλικής ελευθεριότητας του (για να μην πιάσουμε τον λίγο προγενέστερο Γάλλο Marquis de Sade), κατανοούμε πως το θέμα της ομοφυλοφιλίας ή της αμφιφυλοφιλίας στα ελισαβετιανά χρόνια ήταν απλά ζήτημα σεξουαλικής επιλογής χωρίς την παρέμβαση καμίας αυστηρής λογοκρισίας. Έχω την αίσθηση, έτσι, πως τον Marlowe ουδόλως τον απασχολούσε η ομοφυλοφιλία σε ένα κοινωνικά αποδεκτό, να το πούμε, πλαίσιο, αναφορικά πάντα με τον έρωτα του βασιλιά της Αγγλίας, Εδουάρδου του Β' για τον άξεστο ακόλαστο Γκάβεστον. Για την ακρίβεια, μέσα από όλη αυτή την ερωτική υπερβολή, ο δραματουργός στηλίτευσε την απόλυτη έλλειψη αυτοεκτίμησης των ηρώων του μπροστά στο πάθος τους για κυριαρχία και εξουσία. Αν έτσι ήταν ο κόσμος των βασιλιάδων, που έτσι ήταν δηλαδή, όπως τον περιέγραψε ο Marlowe, επρόκειτο για έναν αγώνα ανθρωποφαγίας, δολοπλοκίας, ίντριγκας και εκδικητικότητας, έναν κανονικό προάγγελο του φασισμού που έμελλε να αιματοκυλίσει την ανθρωπότητα πολλούς αιώνες αργότερα, με τον ένα και μοναδικό θεό στο επίκεντρο: Το χρήμα και τις, συμφέρουσες για όλους, οικονομικές λύσεις. 

Θα το πω και θά'μαι ειλικρινής: Περίμενα να βαρεθώ σε μία παράσταση ελισαβετιανού ρεπερτορίου, καθώς τα τελευταία χρόνια με ενδιαφέρει περισσότερο το σύγχρονο θέατρο, ελληνικό και ξένο. Εδώ έγκειται η μαεστρία του έμπειρου σκηνοθέτη Κοραή Δαμάτη! Με μία κινηματογραφική σχεδόν ταχύτητα, στη μιάμισι ώρα που διήρκεσε το έργο, δεν έκανε καμία ''κοιλιά''. Δεν ήταν εύκολο το εγχείρημα εξ αρχής με έναν 15μελή θίασο και με ένα μοναδικό ντεκόρ με δυο - τρία στοιχεία του μόνο να αποκαλύπτονται κατά τη διάρκεια της δράσης. Ακριβώς, όμως, το ότι υπήρχαν 15 ηθοποιοί επί σκηνής σε 15 αντίστοιχους ξεχωριστούς ρόλους, έκανε την παράσταση να μην έχει ''τσιγγουνιά'' και να μη χαρακτηρίζεται από ένδεια παραγωγής σε μία ιδιαίτερα δύσκολη για τις τέχνες περίοδο στη χώρα μας. Συμβαίνει συχνά αυτό και συγχωρείται, να βλέπεις δηλαδή μία παράσταση που πέντε ηθοποιοί ενσαρκώνουν είκοσι χαρακτήρες με ένα αποτέλεσμα άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο επιτυχημένο. Στον - κατά Κοραή Δαμάτη - ''Εδουάρδο τον Β΄'', στη μετάφραση του Σεραφείμ Βελέντζα, αυτός ο σκόπελος ξεπεράστηκε κι έτσι μπορέσαμε να εντρυφήσουμε καλύτερα ως κοινό στις ψυχολογικές αντιδράσεις και τα αχαλίνωτα πάθη όλων των χαρακτήρων. Άλλο ένα θετικότατο στοιχείο ήταν που δεν είδαμε νεωτερισμούς εν είδει σύγχρονης απόδοσης, οι οποίοι συχνά επίσης πέφτουν στο κενό. Από τα εξαιρετικά κοστούμια που κι αυτά τα σχεδίασε ο Δαμάτης, ένας έξυπνος συνδυασμός ελισαβετιανής εποχής και μοντέρνας cyber - punk αισθητικής, μέχρι το λιτό ευρηματικό σκηνικό, κυρίως δε από το πρώτο πεντάλεπτο της παράστασης, η σκηνοθεσία πετυχαίνει να εισάγει τον θεατή στον σκοτεινό κόσμο της βασιλικής αυλής και των τερατοποιημένων εκπροσώπων της. Τα μοναδικά νεωτερίστικα στοιχεία, που εγώ θα τα χαρακτήριζα εμβόλιμο χιούμορ μέσα σε ένα ''βαρύ'' έργο ιστορικού χαρακτήρα, ήταν το σημαιάκι της Γαλλίας και το αεροπλανάκι που κρατούσαν η Βασίλισσα Ελισάβετ και ο μικρός γιος της, ο Εδουάρδος ο Γ΄, προκειμένου να φανερωθεί η φυγή τους σε γαλλικό έδαφος. Βέβαια, ο σκηνοθέτης δούλεψε πολύ με τους ηθοποιούς του και αυτό φάνηκε (το έργο συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά στην ''Αθηναϊκή Σκηνή''), χωρίς να γνωρίζω τώρα αν υπήρξαν αντικαταστάσεις, κάτι που επίσης συνηθίζεται στις παραστάσεις με παράταση. 

Ο Μιχάλης Καλαμπόκης στον πρωταγωνιστικό ρόλο παραδίδει ρεσιτάλ ερμηνείας! Δεν ερμηνεύει - λέει απλά τα λόγια του Εδουάρδου του Β΄, αλλά μεταμορφώνεται κυριολεκτικά σε ένα πλάσμα με πολλές και διαφορετικές ψυχικές μεταπτώσεις: Θρασύς και ερωτύλος αρχικά, οργισμένος και εκδικητικός στη συνέχεια, προτού καταλήξει σε έναν αξιοθρήνητο φυλακισμένο και θύμα τελικά μιας προσχεδιασμένης δολοφονίας. Στα 90 λεπτά του έργου, παίζει με το σώμα του και όλα τα φυσικά εκφραστικά του μέσα, σέρνεται στο πάτωμα, αφήνει τη δυνατή φωνή του να βγει ως επιταγή οργής και προδοσίας. Δεν ξέρω αν αυτή την τάση για ισοπέδωση των ηρώων με το να σέρνονται στα πατώματα, την ήθελε ο ίδιος ο Marlowe ή ο Δαμάτης. Λειτούργησε πολύ σε μία προσπάθεια ανάδειξης του αυτοεξευτελισμού τους και των πιο ταπεινών τελικά ενστίκτων τους. Διότι τις ψυχικές μεταπτώσεις του Εδουάρδου του Β΄περνάνε ουσιαστικά και όλα τα πρόσωπα του περίγυρου του, μηδενός εξαιρουμένου, από τον ιντριγκαδόρο Μόρτιμερ και τη δυστυχισμένη Βασίλισσα Ισαβέλλα μέχρι τους δυο υποτελείς θρησκευτικούς ακόλουθους - γλείφτες του, τον Σπένσερ και τον Μπάλντοκ. Υπέροχος ως Μόρτιμερ ο Περικλής Μοσχολιδάκης, ένας έμπειρος ηθοποιός του Εθνικού, με έναν άρτιο χειρισμό της φωνής του και με μιαν άνεση που δύσκολα κατακτιέται σε τέτοιους ειδικά ρόλους. Δίπλα του, θιασώτες των πολεμικών τακτικών και των μηχανορραφιών, ο Κόμης Λάνκαστερ και ο Κόμης Γουόργουικ, που ενσάρκωσαν ο Βασίλης Πουλάκος και ο Γιώργος Μπούγος. 

Η Ιωάννα Αγγελίδη, ο μοναδικός θηλυκός χαρακτήρας του έργου, με εντυπωσίασε με την ηθελημένη αποστασιοποίηση της και μια νωχελικότητα που ερχόταν σε αντίστοιξη με το δράμα της - πιστεύω πως η Βασίλισσα Ισαβέλλα είναι το ίδιο τραγική ως πρόσωπο με τον σύζυγο της, τον Εδουάρδο τον Β΄, αφού όλα τα κάνει με ένα και μοναδικό σκοπό: Την απέλπιδα αναζήτηση της αγάπης μέσα σε μια κοινωνία πολεμοχαρή και εκφυλισμένη. Μία οποιαδήποτε άλλη ηθοποιός πιθανότατα να βρισκόταν σε μόνιμη κατάσταση υπαρξιακής υστερίας, η Αγγελίδη όμως έβγαλε όλη αυτή την υστερία με την ήρεμη δύναμη της! Ταιριαστή επιλογή και ο Φώτης Τσοτουλίδης ως Γκάβεστον, ένα άξεστο λαϊκό τσόλι των ελισαβετιανών χρόνων, που χάνει τη ζωή του στα μισά του έργου, απαλλάσσοντας το παλάτι από την ενοχλητική παρουσία του και οδηγώντας τον Εδουάρδο τον Β΄στο θρήνο και στην τρέλα για εκδίκηση. Κατάφερε να ξεχωρίσει και ο πιτσιρικάς Παύλος Πιέρρος στο ρόλο του πρίγκιπα Εδουάρδου του Γ΄, το πιο αθώο ίσως πρόσωπο της τραγωδίας. Τέτοια φυσικότητα επί σκηνής είναι σπάνια για ηθοποιό που έχει μικρή θητεία στο θέατρο  σαν επαγγελματίας, από το 2011 συγκεκριμένα, όπως μας πληροφορεί το πρόγραμμα της παράστασης. Εξαιρετικοί και οι Στέφανος Οικονόμου - Δημήτρης Νικολόπουλος ως Σπένσερ και Μπάλντοκ αντιστοίχως, με τη στυλιζαρισμένη στάση των ρουφιάνων και την υποκρισία των διεστραμμένων θρησκευτικών εκπροσώπων. Ωραία κίνηση και φωνή, μέρος κι αυτοί του επιτυχημένου κάστινγκ της παράστασης! 

Τον Κόμη Κεντ, τον αδερφό του βασιλιά, έπαιξε ο Αλέξανδρος Παπατριανταφύλλου με μια τραγικότητα που την απαιτούσε ο ρόλος του χωρίς να γίνεται πομπώδης επ' ουδενί λόγω, παρόλο που επρόκειτο για έναν εξίσου σύνθετο χαρακτήρα απ' την άποψη των συναισθημάτων του. Ο Κώστας Πιπερίδης ως Λάιτμπορν, από τις πιο σύντομες παρουσίες μέσα στο έργο, κατάφερε να πλάσει έναν χαρακτήρα όλο κυνισμό και υπουλότητα - έτσι δηλαδή όπως έπαιζε, έτσι όπως εκτέλεσε το φόνο του βασιλιά στη σκηνή, με παρέπεμψε σε σημερινούς...δημοσιογράφους των καναλιών, φερέφωνα της εξουσίας που δηλητηριάζουν τον κοσμάκη με την άθλια προπαγάνδα και τον αποπροσανατολισμό τους. Ακόμη και ο Θάνος Σκόπας ως φρουρός επέδειξε το ερμηνευτικό ταλέντο του σε έναν τρίτο μικρότερο ρόλο, αλλά κομβικό για τις τελευταίες ώρες του Εδουάρδου του Β΄. Εν κατακλείδι: Μία παράσταση που το ιστορικό background της προσφέρεται για ανάλυση και σύγκριση με άλλες στιγμές της ανθρώπινης ιστορίας, ''Γιατί και σήμερα ζούμε σε μια σκληρή αμοραλιστική εποχή'' ή γιατί ''Η διαφθορά απλά αλλάζει πρόσωπα, μετοικεί'', όπως εύστοχα σημειώνουν ο Γιώργος Μπούγος και ο Στέφανος Οικονόμου. Αξίζουν συγχαρητήρια στον Κοραή Δαμάτη και σε όλη την ομάδα του για το άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Ο ''Εδουάρδος ο Β΄'' παίζεται κάθε Σάββατο και Κυριακή και συστήνεται ανεπιφύλακτα!

 * Χθες στο θέατρο ''Αθηναϊκή Σκηνή'' αμέσως μετά το τέλος της παράστασης, με τον σκηνοθέτη Κοραή Δαμάτη, τον ηθοποιό Στέφανο Οικονόμου και την Πάολα Ρεβενιώτη