carmina-graeca-ή-η-ιστορική-συνέχεια-του-λαϊκού-έντεχνου-τραγουδιού

Άκουγα χθες το μεσημέρι στον Ιανό τον συνθέτη Σαράντη Κασσάρα να μιλάει για το καινούργιο έργο του, λίγο προτού συνοδεύσει κάποιους από τους ερμηνευτές του στο πιάνο, και σκεφτόμουν πόσο η συγκεκριμένη μουσική στιγματίστηκε από τη μεταπολιτευτική λαίλαπα. Και εξηγούμαι: τα Carmina Graeca, βασισμένα στο ποίημα Πρωινό άστρο του Γιάννη Ρίτσου, εάν κυκλοφορούσαν 35 χρόνια νωρίτερα σίγουρα θα γέμιζαν στάδια. Κι ας μην τα τραγουδούσαν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης ή και ο Ανδρέας Μπογδάνος, αλλά ένας εξαίρετος βαρύτονος, όπως ο Τάκης Φάβιος, που εδώ προβάρει τα λόγια του τραγουδιού Το σπίτι μας. Αν κάτι πέτυχε ο Κασσάρας μ' αυτό το έργο είναι η αποδέσμευση του ακριβώς από ένα κλίμα α λα παλαιά, που λέμε. Βοηθήθηκε βέβαια από την ποιητική σύνθεση του Ρίτσου, που θα χαρακτηριζόταν μακροσκελές νανούρισμα για την κόρη του και όχι μέσο λαϊκής εκτόνωσης διά της ποιήσεως. Βοηθήθηκε ακόμη από τις φωνές τόσων ετερόκλητων τραγουδιστών και οπωσδήποτε από το συνθετικό του ταλέντο που πατάει γερά στο σήμερα, χαρίζοντας στην άνυδρη δισκογραφία ένα σπάνιο μεγαλόπνοο, όσο και μακρόπνοο κύκλο λυρικών και λαϊκών τραγουδιών.

Από αριστερά βλέπετε τον ακαδημαϊκό Σπύρο Τζόκα, πρώην Δήμαρχο Καισαριανής, τον ηθοποιό Νίκο Βερλέκη, νυν Αντιδήμαρχο Πολιτισμού Καισαριανής, την υπεύθυνη παραγωγής του cd Carmina Graeca, Λιάνα Μαλανδρενιώτη, και την κόρη του ποιητή, Έρη Ρίτσου. Παραλίγο άθελα του ο Τζόκας να μ' αφήσει σύξυλο στο πάνελ, αφού θέλοντας να παρουσιάσει τον συνθέτη δανείστηκε ατόφια κάποια στοιχεία από το δικό μου κείμενο που είχε δημοσιευθεί πριν κάνα μήνα στην εφημερίδα Η Εποχή και μόλις προχθές στο blog! Ευτυχώς δηλαδή που δεν προχώρησε σε μουσικολογική ανάλυση του έργου, διότι θα έπρεπε κι εγώ μετά να αυτοσχεδιάσω κανονικά. Δεν πειράζει, καλό ήταν αυτό που έγινε!

Στον σύντομο χαιρετισμό της, η Έρη Ρίτσου, αεράτη και με χιούμορ, εξήγησε πως ούτε τα χρόνια της δε μπορεί πλέον να κρύψει, αφού ο πατέρας της συνήθιζε να βάζει χρονολογία γραφής κάθε ποιήματος του. Και το Πρωινό άστρο, ως γνωστόν, ήταν γραμμένο για τη μοναχοκόρη του μόλις ήρθε στον κόσμο. Εξήρε επίσης τη μουσική εργασία του Κασσάρα σε ένα έργο που μελοποιείται συχνά- πυκνά τα τελευταία χρόνια.

Στη δική του ομιλία, ο ποιητής Γιώργος Χρονάς αναφέρθηκε στη γνωριμία του με τον Γιάννη Ρίτσο μέσω του κοινού τους φίλου, Γιάννη Τσαρούχη. Μίλησε για την πρώτη του επίσκεψη στην οικία του Ρίτσου, για το γλυκό και το νερό που τους πρόσφερε, για την ανθρωπιά και την ευγένεια που απέπνεε το υψηλό του ανάστημα.

Ο Χρονάς, πάντως, πολιτικολόγησε περισσότερο απ' τους υπόλοιπους...συμπανελιστές. Η ευχή του να νικήσει η ποίηση την πολιτική, δηλαδή η τρέλα την αμάθεια, προξένησε το δυνατό χειροκρότημα των παρευρισκόμενων στο πατάρι του Ιανού.

Ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι άλλος ένας σπουδαίος τραγουδιστής που χάρισε τη φωνή του στο, Κρητικού ηχοχρώματος, τραγούδι Το μυστικό του κόσμου. Εξαιρετικά σεμνός, δήλωσε πως δεν τίμησε αυτός τον Σαράντη Κασσάρα με το να πει τραγούδι του, αλλά ο Κασσάρας τον ίδιο με το να τον θεωρεί φίλο και συνοδοιπόρο του.

Η ερμηνεία του Αλέξανδρου Εμμανουηλίδη, του νεότερου ερμηνευτή του έργου, πραγματικά μας συγκίνησε όλους, νομίζω. Ούτως ή άλλως, η Παραίνεση που του δόθηκε, είναι ένα πολύ καλό τραγούδι σε παραδοσιακούς δρόμους, όπως εξήγησε ο συνθέτης.

Νίκος Ανδρουλάκης- Σαράντης Κασσάρας- Μπάμπης Τσέρτος. Δυστυχώς, παρ' ότι βρίσκονταν εκεί, οι δύο καλοί τραγουδιστές δεν ερμήνευσαν live τα κομμάτια τους, αλλά τα ακούσαμε από το cd. Το ίδιο συνέβη και με την υψίφωνο Τζένη Δριβάλα. Η τελευταία, βέβαια, ήταν δικαιολογημένη: έχει ακούσει κανείς σοπράνο να τραγουδάει στις 12.30 το μεσημέρι;

Ομολογουμένως, ήταν μία από τις καλύτερες εκδηλώσεις- δισκοπαρουσιάσεις, στις οποίες συμμετείχα ως ομιλητής. Και κάτι ακόμη, που οφείλω να το καταθέσω: σε μία χρονική περίοδο που μας κατακλύζουν αδιάφοροι pop τραγουδιστές, τραγουδοποιοί και συγκροτήματα του κιλού, που κάποιοι ακούνε Γιάννη Ρίτσο και τους χτυπάει στα ρουθούνια τσίκνα από σουβλάκια, που βλέπουν χαρακτικό της Βάσως Κατράκη και νομίζουν πως το Πολυτεχνείο ξαναζεί- οι φτωχοί!, μουσικοποιητικά έργα σαν τα Carmina Graeca του Σαράντη Κασσάρα συνεχίζουν τον ιστορικό κατάλογο της Lyra από κει που τον είχε αφήσει ο μακαρίτης ο Αλέκος Πατσιφάς. Άντε και μερικά χρόνια αργότερα...

* οι φωτογραφίες του post είναι του Άγγελου Κουτσούκη, της Μαίρης Μπρατάκου, της Λιάνας Μαλανδρενιώτη και του bosko